Geen gratis lunch

Het leven bestaat uit constante keuzes tussen uitgesteld plezier en direct plezier. Dat klinkt een stuk kinky-er dan dat ik het bedoel. Waar het om gaat is dit: wat je nú, op een regenachtige avond na het werk het liefste wilt, is op de bank hangen met een zak chips. Maar op lange termijn wil je toch graag die mooie sportprestatie leveren of die paar extra kilo afvallen. Daarvoor moet je soms keuzes maken die nu minder plezierig zijn. Het blijkt dat mensen die het beste een beloning of plezier uit kunnen stellen in staat zijn om de investeringen te doen die leiden tot meer persoonlijke groei. Het meest bekende onderzoek wat dit heeft aangetoond is het marshmallow experiment: het aloude didactische principe van ‘zeg maar nee, dan krijg je er twee’. Kinderen die langer hun geduld konden bewaren kregen meer spekkies. Deze kinderen bleken bij vervolgonderzoeken ook het meest succesvol in hun latere leven, gemeten op vlakken als inkomen, gezondheid en sociaal-economische status.

Onderzoek van professor Galor laat zien dat een dergelijke zelfcontrole ook op macro-economisch niveau gelinkt kan worden aan hogere welvaart. De mate waarin het vermogen om beloningen uit te stellen aanwezig is in een groep mensen kan namelijk verklaard worden door de soort voedselproductie die hun voorvaderen vele eeuwen geleden bezigden. Sommige volkeren verbouwden gewassen die snel een kleine oogst opleverden en vulden dat aan met wat ze die week met jagen en verzamelen konden vinden. Andere volken waren bereid om veel tijd en moeite te steken in landbouw, met hogere voedselopbrengsten op langere termijn maar op de korte termijn een periode van schaarste. Deze verschillen in manieren van voedselproductie zorgen ervoor dat de mate van geduld of uitstellend vermogen cultureel en evolutionair overgedragen wordt. Variaties in deze karaktereigenschap tussen volkeren hebben nog steeds verklarende waarde voor verschillen in welvaart vandaag de dag.

Maar hoe motiveer je jezelf om die keuzes te maken die op korte termijn minder aantrekkelijk zijn? In principe zijn er twee manieren; de wortel of de stok. Je kunt jezelf een extra grote beloning in het vooruitzicht stellen als je wél de badkamer schoonmaakt of nog dat extra uurtje voor je tentamen leert. Je kunt jezelf ook bang maken met de onplezierige gevolgen als je niet handelt. Soms kunnen we ook een beetje geholpen worden in onze keuzes door slimme beleidsmakers die gebruik maken van het concept ‘nudging’: een duwtje in de goede richting dat ons onbewust de gewenste keuzes laat maken. De vlieg in het urinoir (o.a. op Schiphol) is hier een uitstekend voorbeeld van, het gewenste gedrag laat zich raden.

Als mensen zijn wij er vreemd genoeg ook goed in om onszelf voor de gek te houden. Als econoom weet ik dit, maar toch ben ik er net zo vatbaar voor als ieder ander. Neem nou deze blog. Al sinds ik zelf kan lezen leeft bij mij de droom om ooit schrijfster te worden. Verder dan tientallen schriftjes met het eerste hoofdstuk van een ridderverhaal of misdaadroman kwam ik echter nooit. Was het perfectionisme, angst of een gebrek aan discipline? Ik weet het niet. Wel weet ik dat ik al een tijdje met het idee speelde om, als mijn proefschrift eindelijk af was, met een blog aan de slag te gaan. Zo zou ik kunnen schrijven zonder de strikte conventies en de druk van de wetenschap. Ik koos voor de betaalde versie van deze webhost, ondanks dat dit niet noodzakelijk is voor de functies die ik nodig heb. Dan had ik in ieder geval de spreekwoordelijke stok achter de deur; als je ervoor betaald hebt, moet je wel!
Dat is nou net hét credo van de vele leden (donateurs) die fitnessclubs overal in Nederland rijk zijn. Hoewel dit logisch klinkt, is dit het grootste kulargument wat je kunt bedenken. De kosten voor de blog zijn immers al gemaakt; of ik nou er nou op schrijf of niet. Dat betekent dat deze kosten verzonken kosten zijn en mijn keuze om wel of niet te schrijven niet meer zouden moeten beïnvloeden. Dit zou ik alleen moeten doen als een blog schrijven me nu, op dit moment, gelukkiger maakt dan geen blog schrijven.

Gelukkig zijn economen gaandeweg ook gaan beseffen dat mensen niet volledig rationeel zijn. Dus, naast mijn intrinsieke motivatie om mijn gedachten eens (quasi-helder) op te schrijven, blijf ik mezelf lekker voor de gek houden met de gedachte dat ik het deze keer niet kan houden bij eindeloze drafts, want dan is de kleine bijdrage weggegooid geld.
Als jullie deze gedachtenkronkels nou ook nog eens leuk vinden om te lezen, dan is mijn keuze om korte-termijn plezier (denk: Netflix) uit te stellen voor lange-termijn doelen geslaagd!

 

P.s. Gratis tip: mocht je lange-termijn doel iets te maken hebben met kilo’s verliezen, dan heeft je geduld bewaren om niet vandaag één, maar morgen twee marshmallows te nemen natuurlijk niet zoveel zin. Ga liever voor de wortel.